Czy pieniądze z zagranicy są opodatkowane?

Polskie rodziny otrzymują sporo pieniędzy od osób pracujących poza granicami kraju. Czy pieniężna darowizna od emigranta lub jej wymiana na złote skutkuje koniecznością zapłaty podatku? Tak, a w niektórych sytuacjach osoba otrzymująca pieniądze od emigranta zapłaci dwa różne podatki. Jednego z nich można uniknąć.

Podatek od darowizny z zagranicy

Darowizny to jedno z wielu świadczeń, które opodatkowuje krajowy fiskus. Są one objęte podatkiem od spadków i darowizn. Warto wiedzieć, że wspomniany podatek nie ma nic wspólnego z PIT-em. Muszą go płacić również osoby, które otrzymały darowiznę z zagranicy. Takie stanowisko wielokrotnie potwierdzały urzędy skarbowe. W tym kontekście można na przykład wskazać interpretację Urzędu Skarbowego w Cieszynie z 20 lipca 2005 r. (sygnatura interpretacji: PDIII 436/2/05).
Zwróć uwagę: podatek od spadków i darowizn dotyczy również kwot, które emigranci przesłali swoim rodzinom. Takie stanowisko potwierdzają m.in. interpretacje urzędów skarbowych.

Kiedy nie trzeba płacić podatku od darowizny?

Mimo jednoznacznego stanowiska fiskusa w sprawie darowizn, nie wszystkie osoby otrzymujące pieniądze z zagranicy będą musiały zapłacić podatek. Warto wiedzieć, że w przypadku podatku od spadków i darowizn istnieje dość rozbudowany system zwolnień. Dotyczą one m.in. osób należących do trzech grup podatkowych.
Dla każdej z tych grup podatkowych fiskus wyznaczył oddzielny limit nieopodatkowanych darowizn. Wynosi on od 1 lipca 2023 r.:

• 36 120 zł – dla darowizn przekazanych w ramach pierwszej grupy podatkowej (najbliższa rodzina),
• 27 090 zł – w przypadku darowizn przekazanych w ramach drugiej grupy podatkowej (dalsza rodzina),
• 5733 zł – dla darowizn przekazanych w ramach trzeciej grupy podatkowej (osoby niespokrewnione).

Jeżeli łączna wartość darowizn od osoby należącej do danej grupy podatkowej w trakcie pięciu lat nie przekroczy ustalonego limitu, to obdarowany nie będzie musiał składać żadnej deklaracji i płacić podatku. Wartość darowizn sumuje się osobno dla każdego darczyńcy. To oznacza, że przykładowa osoba, która w ciągu pięciu lat otrzymała po 35 000 zł od brata i siostry, nie będzie obciążona podatkiem. Obowiązek podatkowy powstałby, gdyby kwota darowizny przekazanej przez jednego krewnego z pierwszej grupy podatkowej przekroczyła 36 120 zł (w ciągu pięciu lat).
Zwróć uwagę: obowiązek zapłaty podatku powstaje tylko wtedy, gdy wartość darowizn otrzymanych od danej osoby w ciągu pięciu lat przekroczy ustalony limit.

Zwolnienie z podatku od darowizn – grupy podatkowe

Wspomniane limity dotyczą trzech grup podatkowych. Na co dzień rzadko posługujemy się terminologią typu krewny wstępny i zstępny, więc warto sprawdzić, kto należy do poszczególnej grupy.

Pierwsza grupa podatkowa:

• małżonek,
• krewny wstępny (ojciec, matka, dziadek, pradziadek, babka, prababka),
• krewny zstępny (córka, syn, wnuk, prawnuk),
• brat, siostra, teść, teściowa, zięć, synowa, pasierb, ojczym, macocha.

Druga grupa podatkowa:

• rodzeństwo rodziców (wuj, ciotka),
• zstępni rodzeństwa (syn brata, córka brata, syn siostry, córka siostry),
• rodzeństwo małżonków (brat męża, siostra męża, brat żony, siostra żony),
• zstępni krewni i małżonkowie pasierbów,
• małżonkowie rodzeństwa (maż siostry, żona brata),
• małżonkowie rodzeństwa małżonków (na przykład siostra żony brata),
• małżonkowie innych zstępnych krewnych (na przykład mąż wnuczki). 

Trzecia grupa podatkowa: pozostałe osoby (tzn. inne niż w grupie pierwszej lub drugiej). 

Bez podatku i bez limitu, czyli tzw. grupa zerowa

Nie wszystkie osoby, które przekroczyły limit darowizn faktycznie muszą zapłacić podatek. Fiskus przewidział bowiem istotne ulgi. Dotyczą one osób, które w ciągu sześciu miesięcy zgłosiły darowiznę od jednego z członków najbliższej rodziny (brata, siostry, małżonka, krewnego zstępnego, krewnego wstępnego, pasierba, ojczyma lub macochy). To tzw. grupa zerowa, która niemal pokrywa się z pierwszą grupą podatkową – z tym, że nie znajdziemy w niej teścia, teściowej, zięcia i synowej.
Zgłoszenie darowizny od rodziny polega na dostarczeniu wypełnionej deklaracji SD-Z2 do urzędu skarbowego (zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych). Osoba zgłaszająca darowiznę musi też przygotować dokumenty, które potwierdzają przekazanie części majątku. W przypadku przelewu z zagranicy może to być potwierdzenie banku prowadzącego rachunek odbiorcy.
Zwróć uwagę: osoba, która otrzymała dużą darowiznę od członka najbliższej rodziny (powyżej 36 120 zł w ciągu pięciu lat) może uniknąć podatku, jeśli złoży formularz przed upływem 6 miesięcy. Półroczny termin jest naliczany od dnia, w którym podatnik otrzymał darowiznę.

Podatek dochodowy od zysku z wymiany waluty

W przypadku podatku dochodowego przepisy nie są tak jednoznaczne dla osób, które otrzymały i wymieniły walutę z zagranicy. Stanowisko fiskusa zmieniało się w ostatnich latach. Niedawne interpretacje urzędów skarbowych wskazują, że każdy zysk z wymiany walut powinien być wykazany w rocznym zeznaniu PIT (więcej w tekście „Wymiana walut a podatek – kiedy i jak go zapłacić?”). Wspomniana zasada dotyczy również osób, które dokonały wymiany niezwiązanej z działalnością gospodarczą. Takie restrykcyjne stanowisko zaprezentował m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach (zobacz interpretację indywidualną z sygnaturą IBPBII/2/415-638/12/AK). Wskazana interpretacja dotyczy właśnie wymiany walut za pośrednictwem Walutomatu.
Według obowiązującej interpretacji fiskusa dochód wynikający z wymiany walut trzeba potraktować jako „dochód z innych źródeł” i wykazać w rocznym formularzu PIT – 36. Przepisy nie określają jednak dokładnego sposobu wyliczenia zysków i strat z wymiany walut dla osoby nieprowadzącej firmy. Dlatego przed złożeniem rocznej deklaracji PIT, osoby wymieniające walutę powinny zasięgnąć informacji w swoim urzędzie skarbowym.