Historia funta szterlinga – od średniowiecza do czasów współczesnych

Funt brytyjski, a w zasadzie funt szterling, to oficjalna jednostka monetarna Wielkiej Brytanii. Ta jedna z najmocniejszych i najbardziej charakterystycznych walut na świecie jest silnym elementem tożsamości Brytyjczyków. Jak kształtowała się historia funta? Jej rytm nadawały kolejne kryzysy. 

Początki brytyjskiego funta

Historia szterlinga jest bardzo długa. Dziś jest on uznawany za najstarszy pieniądz na świecie, którego nadal używamy na co dzień. Funt brytyjski to tylko nazwa potoczna. W nazewnictwie dodano szterling, by odróżnić funta od jednostki masy. Pierwsze wzmianki o tej walucie pochodzą sprzed 1200 lat – funtów szterlingów używano już w 775 roku w czasach Anglo-Sasów. W 1158 król Henryk II wprowadził funta wymienialnego na srebro. I tak naprawdę taki układ trwał aż do 1816 roku, kiedy to zmieniono sposób wymiany ze srebra na złoto. Taki system funkcjonował do 1914 roku. Z czasem wymiany funta dokonywano na sztabki złota i ten sposób funkcjonował aż do wybuchu wielkiego kryzysu w 1931 roku.

Historia dewaluacji szterlinga

Kryzys, który de facto rozpoczął się po tzw. czarnym czwartku w 1929 roku i panice na nowojorskiej giełdzie, spowodował dewaluację funta o 20%. Próbowano wtedy desperacko ratować kurs funta i przede wszystkim ograniczyć nadmierną zmienność, wiążąc go z innymi walutami. Była to jednak walka z wiatrakami i w 1949 roku nastąpiła kolejna dewaluacja, tym razem w skali 30%. Warto zwrócić uwagę, że w 1985 roku kurs funta względem dolara wynosił zaledwie 1,05. Ważne daty to również 1988 rok, w którym to rząd pod przywództwem premier Margaret Thatcher powiązał szterlinga z marką niemiecką.

Atak spekulacyjny na brytyjską walutę

Bez wątpienia wielu analityków kojarzy też 16 września 1992 rok. Wtedy, w tzw. czarną środę, doszło do największego ataku spekulacyjnego na brytyjskiej walucie. Była to sytuacja bez precedensu, bo chodziło o aż 10 miliardów dolarów. Ta skala sprawiła, że Bank Anglii nie miał wystarczających środków na interwencje. Funt stracił wtedy 25% swojej wartości jednego dnia. Wtedy funta szterlinga wycofano z ERM II. Za atak spekulacyjny odpowiadał George Soros, który zarobił na tych transakcjach około 1 miliarda dolarów amerykańskich.

Kolejne kryzysy funta

Patrząc na wykres przedstawiający wzajemną zależność funta względem dolara takich okresów słabości funt miał jeszcze kilka. W 2008 roku za drastyczny spadek notowań odpowiadał wybuch kryzysu w Stanach Zjednoczonych i upadek banku Lehman Brothers. Bank Anglii, by ratować gospodarkę zaczął mocno ciąć stopy procentowe. Deprecjacja kursu miała wspomóc gospodarkę wzmacniając eksport. W 2016 szterling zanurkował ponownie. Był to efekt zapędów Brytyjczyków do niezależności i wynik referendum w sprawie wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, w której mieszkańcy Zjednoczonego Królestwa wypowiedzieli się za opuszczeniem swojego kraju ze Wspólnoty.

Pozycja GBP na rynku walutowym

Funt szterling jest jedną z najważniejszych walut na świecie. Pomimo ostatnich spadków wartości związanych z kwestiami brexitowymi, nadal pozostaje jedną z najsilniejszych. Para funt brytyjski/dolar amerykański jest również w trójce najpopularniejszych par walutowych świata. Funt wobec niemal wszystkich walut z wyjątkiem euro funkcjonuje jako waluta bazowa, czyli zawsze pierwsza w parze walutowej. Siła funta szterlinga wynika przede wszystkim z pozycji Wielkiej Brytanii na rynkach finansowych. Londyn pozostaje centrum świata finansów w parze z Nowym Jorkiem. Niemal wszystkie najważniejsze banki czy inne instytucje finansowe mają tutaj swoje siedziby. Londyńska giełda papierów wartościowych (ang. London Stock Exchange) założona w 1801 roku jest największą w Europie, a giełda metali szlachetnych – London Bullion Market – największą na świecie.

Bank Anglii, strażnik brytyjskiego funta

A skoro już o instytucjach mowa, warto wspomnieć o „strażniku brytyjskiego funta”. Chodzi oczywiście o Bank Anglii (ang. Bank of England), który sprawuje władzę monetarną w Wielkiej Brytanii. To ta instytucja stoi na straży notowań funta szterlinga, zajmuje się także doradztwem w sprawach polityki finansowej brytyjskiego rządu. W bankowych skarbcach przechowywane są brytyjskie rezerwy złota oraz rezerwy kruszcowe innych państw (w tym złoto polskiego rządu). Odpowiada on również za produkcję brytyjskich banknotów.