Jak zabezpieczyć firmę przed ryzykiem kursowym?

Każde przedsiębiorstwo posiadające zobowiązania walutowe (np. niezapłacone faktury, kredyty) lub należności w walucie obcej jest narażone na ryzyko kursowe. Wahania kursów walut mogą powodować wzrost zobowiązań lub spadek należności firmy. Ryzyko kursowe stanowi zagrożenie głównie dla przedsiębiorstw, które prowadzą aktywną wymianę handlową z zagranicznymi partnerami. Wyniki niedawnych badań wskazują, że około 40% prezesów i właścicieli polskich firm nie zna żadnego sposobu na zabezpieczenie się przed zmianami kursów. W związku z tym warto zaprezentować kilka rozwiązań, które chronią przedsiębiorców przed ryzykiem kursowym.

Do wyboru: opcje oraz transakcje na rynku terminowym

Wyniki wspomnianego badania ankietowego wskazują, że znajomość rozwiązań zabezpieczających przed ryzykiem kursowym jest stosunkowo niska. Tym niemniej polskie firmy coraz częściej stosują wyspecjalizowane narzędzia finansowe, aby ochronić się przed zmiennością rynku FOREX. Firmy zawierające duże umowy z zagranicznymi partnerami handlowymi zwykle biorą pod uwagę:

• kontrakty terminowe na walutę obcą (forward, futures),
• opcje walutowe,
• strategie opcyjne i forwardowe,
• swapy walutowe.

Wymienione instrumenty finansowe są dostępne za pośrednictwem banków, biur maklerskich oraz wyspecjalizowanych firm, które oferują zabezpieczenie klientów przed ryzykiem finansowym (tzw. firm hedgingowych).

ZWRÓĆ UWAGĘ: Krajowe przedsiębiorstwo może się zabezpieczyć przed ryzykiem kursowym, wykorzystując kilka instrumentów finansowych (np. kontrakt terminowy, opcję lub swap walutowy).

Wśród wymienionych instrumentów kontrakty terminowe na walutę obcą (forward, futures) są najbardziej popularnym sposobem eliminacji ryzyka kursowego. Strony zawierające takie kontrakty zobowiązują się do przyszłej wymiany walut po określonym kursie. Zawarcie kontraktu terminowego nakłada na każdą ze stron obowiązek jego realizacji (niezależnie od przyszłych notowań waluty). Warto wspomnieć, że w przypadku kontraktów forward może dojść do rzeczywistej wymiany walut. Transakcje futures działają nieco inaczej. Są one ustandaryzowane i objęte regulacjami związanymi z obrotem na giełdzie. Strony decydujące się na zawarcie kontraktu futures nie dokonają fizycznej wymiany walut. Końcowe rozliczenie futures polega na ustaleniu różnicy między kursem transakcyjnym i rynkowym. Ta różnica następnie zostaje przemnożona przez wartość kontraktu. Dodatkowym wyróżnikiem kontraktów futures jest wykorzystanie dźwigni finansowej. Firma zawierająca wspomniany kontrakt wnosi tylko kilka procent jego wartości jako depozyt zabezpieczający w biurze maklerskim. Aktualny poziom depozytu jest na bieżąco korygowany z uwzględnieniem zmian rynkowych (ang. marking to market).  

Firmy zabezpieczające się poprzez opcje walutowe nie mają obowiązku realizowania transakcji w przyszłości (np. wtedy, gdy ich przewidywania co do zmian kursu się nie sprawdzą). Wystawca opcji zakupu waluty (call) lub opcji sprzedaży (put) musi dokonać transakcji po wcześniej ustalonym kursie, jeżeli nabywca wyda odpowiednią dyspozycję. W zamian za gotowość do wymiany, nabywca opcji (np. firma zabezpieczająca się przed ryzykiem kursowym) płaci wystawcy ustaloną premię.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Firma nabywająca opcję walutową w przyszłości nie jest zobowiązana do sprzedaży lub kupna waluty. To odróżnia opcję od kontraktu terminowego. Za prawo do późniejszego decydowania o transakcji nabywca opcji musi jednak zapłacić premię.

Pojedyncze opcje lub transakcje terminowe można łączyć w większe pakiety (tzw. strategie), które zabezpieczają przed różnymi scenariuszami dalszych zdarzeń na rynku FOREX. Zastosowanie strategii wymaga jednak wiedzy, której zwykle nie posiadają pracownicy mniejszych firm. W przypadku swapów walutowych (fx swap) sytuacja przedstawia się podobnie. Firma korzystająca ze swapu walutowego zobowiązuje się do wymiany walut w danym dniu (po ustalonym kursie) i odwrotnej wymiany walut w przyszłości (również po ustalonym kursie). Kurs odwrotnej wymiany zależy od różnicy w oprocentowaniu dwóch walut.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Opcje i kontrakty terminowe można łączyć, tworząc bardziej złożone strategie zabezpieczające. Innym rozwiązaniem jest zawarcie transakcji swapowej na walutę.

Małe firmy poszukują prostych i mniej kosztownych rozwiązań

Wszystkie opisane rozwiązania mogą nie być odpowiednie dla mniejszych firm. Takie przedsiębiorstwa zwykle szukają wariantów, które będą najprostsze i nie wygenerują znaczących kosztów (np. prowizji dla banku lub firmy hedgingowej). Jednym z prostych i naturalnych sposobów na ograniczenie ryzyka kursowego jest tzw. równoważenie pozycji walutowych. Polega ono na tym, że przedsiębiorca posiadający należność w walucie obcej (np. euro) zaciąga krótkookresowy kredyt. Taki kredyt również jest wyrażony w walucie obcej (np. euro) i posiada taki sam okres spłaty, jak termin płatności wystawionej faktury. W rezultacie zobowiązania i należności w walucie obcej zostają zrównoważone, a ryzyko kursowe znika.

Innym przykładem zastosowania tzw. hedgingu naturalnego jest rozliczanie płatności zagranicznych w walucie krajowej. Na taki wariant oczywiście musi zgodzić się kontrahent. Ceną za przejęcie ryzyka walutowego przez drugą stronę mogą być np. korzystniejsze warunki umowy.

ZWRÓĆ UWAGĘ: Najprostszym sposobem na zabezpieczenie przed ryzykiem kursowym jest równoważenie zobowiązań i należności wyrażonych w tej samej walucie obcej.

Zobacz także: Czy od walutowych zysków trzeba zapłacić podatek?