RPA – przygotuj się do wyjazdu, sprawdź najważniejsze informacje
(aktualizacja )
Południowa Afryka to jedno z największych państw na kontynencie. Kraj kontrastów z unikatową historią, nowoczesnymi metropoliami i zachwycającymi krajobrazami. Podpowiadamy, co warto zobaczyć, na co uważać i jaką walutę zabrać do RPA.
Kapsztad, malowniczo położone miasto u stóp Góry Stołowej
RPA – najważniejsze daty
RPA to kraj prawie 4 razy większy od Polski, w którym mieszka ponad 60 mln ludzi. W RPA obowiązuje aż 11 języków urzędowych, w tym angielski, który jest powszechnie znany. W czasach kolonialnych południe Afryki licznie zasiedlali holenderscy chłopi, nazwani później Burami. Następnie władzę na tym terenie przejęli Brytyjczycy. W 1910 roku, w wyniku połączenia brytyjskich kolonii, powstał Związek Południowej Afryki (ZPA). Pół wieku później (1961) Republika Południowej Afryki uzyskała niepodległość. Kolejna istotna data dla RPA to bez wątpienia 1994 r. – zniesienie apartheidu i pierwsze demokratyczne wybory.
RPA – kiedy jechać?
W RPA można liczyć na wyjątkowo stabilną pogodę. Średnia temperatura w ciągu dnia waha się tam w ciągu roku w przedziale 15-25°C. W nocy zwykle nie spada poniżej 8°C. Najcieplej jest wtedy, kiedy w Polsce trwa zima (w grudniu, styczniu i lutym), a najzimniej latem. W czerwcu, lipcu i sierpniu można się tam także spodziewać największej ilości opadów.
Co warto zobaczyć?
Największą atrakcją RPA, poza ogromną kulturową i etniczną różnorodnością, są liczne parki narodowe i spektakularne widoki. Oto kilka naszych propozycji.
Przyroda w RPA
Największy park narodowy w RPA położony jest w północno-wschodniej części kraju, blisko granicy z Mozambikiem. Nazwano go na cześć prezydenta Republiki Południowoafrykańskiej, Paula Krugera. Można tam zobaczyć m.in. tzw. Wielką Piątkę Afryki (lew afrykański, lampart plamisty, bawół afrykański, nosorożec czarny, słoń afrykański). Najstarszy rezerwat dzikiej przyrody Afryki, z największą uratowaną populacją nosorożca białego, to z kolei Park Narodowy Hluhluwe we wschodniej części kraju. Warto też zwrócić uwagę na park Tsitsikamma, położony wzdłuż wybrzeża, gdzie można podziwiać liczne rzeki, zatoki i wodospady czy rezerwat przyrody Pilanesberg w kraterze dawnego wulkanu. Uwagę turystów w RPA przyciąga także Pustynia Kalahari na północy kraju oraz Panorama Route. To trasa poprowadzona wzdłuż rzeki Blyde River na północnym wschodzie kraju przez malownicze wzgórza i doliny z licznymi punktami widokowymi. Można na nich zobaczyć m.in. Blyde River Canyon – jeden z największych kanionów na świecie czy wodospad Berlin Falls.
Blyde River Canyon – jeden z największych kanionów na świecie
Zjawiskowe plaże
Według portalu 1001beach.com najlepsze plaże w RPA to Camps Bay nad Atlantykiem u podnóża pasma górskiego Dwunastu Apostołów, Robberg w połowie drogi między Kapsztadem a Port Elizabeth, Llandudno i Bloubergstrand na przedmieściach Kapsztadu czy North Beach w Durbanie. W RPA nie można też przegapić Boulders Beach w Parku Narodowym Góry Stołowej.
Miasta RPA
Największe i najbogatsze miasto RPA to Johannesburg, stolica biznesowa kraju. Pod względem turystycznym ciekawszy jest jednak Kapsztad, malowniczo położony u stóp Góry Stołowej, z kolorową dzielnicą Bo-Kaap i Zamkiem Dobrej Nadziei z XVII wieku, najstarszym budynkiem kolonialnym w RPA. Kolejne największe pod względem liczby ludności miasta w tym kraju to Durban, Pretoria i Port Elizabeth.
Aktywny wypoczynek
Surfowanie w Durbanie w prowincji KwaZulu-Natal na wschodzie kraju? Nurkowanie u wybrzeży Prowincji Przylądkowej Zachodniej, która leży jednocześnie nad oceanami Atlantyckim i Indyjskim? A może trekking w Górach Smoczych (najwyższy szczyt – Cathkin, 3299 m n.p.m.)? To tylko niektóre atrakcje dostępne w RPA dla turystów, którzy preferują aktywne spędzanie wolnego czasu.
Co warto zjeść i wypić w RPA?
Kuchnia RPA jest równie różnorodna jak cały kraj. Do najbardziej charakterystycznych dań należy bunny chow, czyli wydrążony kawałek chleba z curry – pamiątka po indyjskich osadnikach w RPA. Lokalnym przysmakiem jest także potjiekos, czyli mięsne danie wielogarnkowe inspirowane kuchnią holenderską. Pierwotnie przygotowywane z dziczyzny, obecnie serwowane jest w wielu wariantach, w tym także z homarem. W RPA znane jest także boerewors, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „kiełbasę farmera”. To danie z mielonej wołowiny, wieprzowiny lub jagnięciny, z kolendrą, pieprzem, zielem angielskim i grillowaną cebulą. W RPA głęboko zakorzeniona jest tradycja braai, czyli wspólnego grillowania na świeżym powietrzu, a wiele dań przyprawia się pikantnym sosem chakalaka. Lokalnym przysmakiem są także biltongi, czyli suszone paski mięsa w przyprawach, przeważnie z wołowiny, ale w centrum kraju serwowane także z mięsa antylop. A na deser można zamówić koeksisters, czyli paski ciasta skręcone w warkocze, smażone w tłuszczu i moczone w słodkim syropie z imbirem lub cynamonem. Nie można też zapominać o winie. RPA od wielu lat należy do największych producentów tego trunku na świecie. Mieszkańcy tego kraju są jednak znacznie bardziej dumni ze swoich ginów.
Rand południowoafrykański – waluta RPA
Rand południowoafrykański (ZAR) swoją nazwę zawdzięcza łańcuchowi górskiemu Witwatersrand w północno-wschodniej części kraju. Za emitowanie tej waluty odpowiada Południowoafrykański Bank Rezerw. Randa używa się także w innych krajach regionu – Lesotho, Eswatini (więcej o tych krajach poniżej) czy Namibii.
Waluta RPA swoje źródło ma w pieniądzach holenderskich osadników, za panowania Brytyjczyków obowiązywał tam funt południowoafrykański, a historia randa rozpoczęła się w 1961 r., wraz z uzyskaniem niepodległości. Choć kraj boryka się z wieloma problemami, siła nabywcza waluty RPA jest względnie stabilna. Według Trading Economics inflacja bazowa w latach 2009-2024 wahała się w przedziale 2,5-8,4.Inflacja w Polsce (szara linia) i RPA (niebieska linia) w latach 2015-2024. Źródło: Trading Economics
Kurs ZAR
Na kurs randa, poza sytuacją polityczną i wydarzeniami na świecie, mocno wpływają ceny surowców eksportowanych przez RPA. To jeden z największych światowych producentów złota, platyny, rud chromu, wanadu i manganu. Pięć podstawowych surowców mineralnych kraju (platyna, złoto, węgiel kamienny, diamenty oraz ruda żelaza) przynosi RPA około 30% wpływów eksportowych (dane za 2022). Za jedną złotówkę dostaniemy obecnie ok. 4,5 randa. Na wykresie ZAR/PLN na przestrzeni ostatnich pięciu lat widać dość dynamiczne zmiany. Tutaj można sprawdzić aktualny kurs randa południowoafrykańskiego.Rand południowoafrykański (ZAR), średni kurs na świecie (02.2020 – 01.2025). Źródło: Walutomat
Czy w RPA jest bezpiecznie?
Polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych zaleca podróżującym do RPA zachowanie szczególnej ostrożności (stan na styczeń 2025). Wśród zagrożeń MSZ wymienia m.in. wysoką liczbę brutalnych napadów rabunkowych. Ostrzega też przed porwaniami i taksówkarzami, którzy bywają powiązani ze światem przestępczym. MSZ zaleca podróż do RPA tylko w zorganizowanych grupach, z doświadczonym przewodnikiem. Czy te obawy są uzasadnione? Głośna sprawa Oscara Pistoriusa, lekkoatlety, który zastrzelił swoją partnerkę, na pewno nie była odosobnionym przypadkiem. RPA ma jeden z najwyższych na świecie wskaźników zabójstw na mieszkańca w czasie pokoju. Według danych z 2022 r. w ciągu roku odnotowano tam ponad 27 tys. morderstw, czyli 45 na 100 tys. mieszkańców (dla porównania w Stanach było to 23 tys., czyli 7 na 100 tys. mieszkańców).
Polityka w RPA
Politycznymi symbolami RPA są: Afrykański Kongres Narodowy (ANC, The African National Congress) i legendarny przywódca tej organizacji – Nelson Mandela, jeden z przywódców ruchu przeciw apartheidowi, wyróżniony Pokojową Nagrodą Nobla. ANC przez wiele lat nieprzerwanie dzierżył władzę, z różnymi rezultatami. Najgorszy dla kraju był okres prezydentury Jacoba Zumy (2009-2018), wypełniony korupcją i obyczajowymi skandalami. Po finałach mistrzostw świata w piłce nożnej w 2010 roku kraj staczał się już po równi pochyłej. Widoczny był odpływ zagranicznych inwestorów, choć mocniej swoją pozycję w tym rejonie świata próbowały zaznaczyć Rosja i Chiny. Coraz częstsze były też awarie podstawowej infrastruktury takiej jak wodociągi czy elektrownie, z przyciągającymi uwagę mediów rozległymi brakami prądu na czele. Polityczna dominacja ANC skończyła się w ubiegłym roku. Po wyborach w 2024 r. utworzono Rząd Jedności Narodowej, ale pod przewodnictwem prezydenta Cyrila Ramaphosy z ANC.
Gospodarka RPA
Według danych Banku Światowego PKB RPA wynosi 378 mld USD (dane za 2023 r., dla porównania w Polsce – 811 mld USD). Kraj ten boryka się z wieloma problemami strukturalnymi, niskim poziomem edukacji, brakiem dostępu do służby zdrowia i wysokim poziomem przestępczości. Według danych Banku Światowego stopa bezrobocia w drugim kwartale 2024 r. wyniosła 33,5%. Najwyższe bezrobocie utrzymuje się wśród młodzieży w wieku od 15 do 24 lat i wynosi 60,8%. Rozwojowi gospodarczemu nie sprzyjają też ogromne nierówności. Współczynnik Giniego (skala od 0 do 100, im wyższy wskaźnik, tym większe nierówności) w 2023 był w RPA najwyższy na świecie i wyniósł 63 (dla porównania w Polsce było to 27).
Stolica RPA
Za administracyjną stolicę kraju uznaje się Pretorię. To tam znajduje się siedziba władzy wykonawczej. Często jednak pisze się o RPA jako o kraju o „trzech stolicach”. Ważnym ośrodkiem miejskim jest tam także Kapsztad, gdzie mieści się parlament oraz Bloemfontein, uznawane za stolicę sądowniczą, choć siedziba Sądu Konstytucyjnego RPA znajduje się w Johannesburgu.
Enklawa w RPA
W RPA możemy też zobaczyć w praktyce rzadkie na mapach świata „zjawisko” – enklawę. Enklawa to terytorium państwa lub jego fragment otoczony ze wszystkim stron przez terytorium innego kraju. W Europie taki charakter ma np. znane San Marino (otoczone przez Włochy) czy mniej znana Llívia – hiszpańska gmina, w której mieszka mniej niż 2 tys. mieszkańców, otoczona przez terytorium Francji. W Republice Południowej Afryki znajdziemy jedną enklawę – Lesotho. To kraj wielkości Belgii, kiedyś brytyjski protektorat, który od 1966 r. jest niepodległym państwem. To jedyny kraj na świecie położony w całości na wysokości powyżej 1000 m n.p.m. Walutą Lesotho jest loti (LSL). Często można też spotkać się z informacją o kolejnej enklawie w RPA – Eswatini. To kraj znany wcześniej jako Królestwo Swazilandu lub Suazi, który zmienił nazwę w 2018 r., bo nie chciał być mylony ze Szwajcarią. Eswatini jest porównywalne pod względem powierzchni do Słowenii, a walutą tego kraju jest lilangeni (SZL). Nie jest to jednak enklawa, bo graniczy nie tylko z RPA, ale także z Mozambikiem.
Flaga RPA
Charakterystyczna, wielokolorowa flaga RPA wygląda jak odwrócona litera Y w kolorze zielonym. Powstała w 1994 i symbolizuje wszystkie kultury tego państwa. Kolory zielony, czarny i żółty to barwy Afrykańskiego Kongresu Narodowego. Z kolei czerwony, biały i niebieski to kolory, które znajdziemy na fladze Holandii (nawiązanie do niderlandzkich osadników w RPA). Co ciekawe, w okresie przemian w RPA w latach 90. na olimpiadach w Barcelonie (1992) i Lillehammer (1994), czyli jeszcze przed wprowadzeniem nowej flagi, sportowcy z tego kraju używali flag zaprojektowanych przez południowoafrykański komitet olimpijski. Poprzednia flaga narodowa uznawana była wtedy za zhańbioną.
Przedstawione, w dystrybuowanych przez serwis raportach, poglądy, oceny i wnioski są wyrazem osobistych poglądów autorów i nie mają charakteru rekomendacji autora lub serwisu walutomat.pl do nabycia lub zbycia albo powstrzymania się od dokonania transakcji w odniesieniu do jakichkolwiek walut lub papierów wartościowych. Poglądy te jak i inne treści raportów nie stanowią „rekomendacji” lub „doradztwa” w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 o obrocie instrumentami finansowymi. Wyłączną odpowiedzialność za decyzje inwestycyjne, podjęte lub zaniechane na podstawie komentarza, raportu lub z wykorzystaniem wniosków w nim zawartych, ponosi inwestor. Autorzy serwisu są również właścicielem majątkowych praw autorskich do treści. Zabronione jest kopiowanie, przedrukowywanie, udostępnianie osobom trzecim i rozpowszechnianie treści w całości lub we fragmentach bez zgody autorów serwisu. Zgodę taką można uzyskać pisząc na adres kontakt@walutomat.pl.
Zobacz także
Kupon rabatowy dla nowych Klientów!
Wpisz swój email, a wyślemy Ci 50% kod rabatowy na
prowizję od pierwszej wymiany.
Odbierz maila!
Wysłaliśmy Ci maila z 50% kodem rabatowym na prowizję od pierwszej wymiany!
Kliknij w link w mailu i zarejestruj się aby wykorzystać zniżkę