Kryteria konwergencji – co zrobić, by dostać się do strefy euro?

Wiele państw należących do Unii Europejskiej wybrało jeszcze większą integrację i wprowadzenie wspólnej waluty. Aby wejść do struktur strefy euro, państwa UE muszą spełniać tzw. kryteria konwergencji. Dlaczego niektóre państwa, pomimo niedopełnienia tych warunków, otrzymały zaproszenie do eurozony i jakie były tego konsekwencje?

Czym są kryteria konwergencji?

Kryteria konwergencji to ściśle określone warunki uzgodnione w traktacie z Maastricht w 1992 roku. Musi je spełniać dane państwo członkowskie, aby przystąpić do strefy euro. W dużym skrócie chodzi o wyrównania dystansu rozwojowego do krajów strefy euro. Chodzi o to, aby gospodarka państwa, które chce dołączyć do eurozony, była w stanie dotrzymać tempa gospodarkom państw, które już stosują wspólną walutę. O przyjęciu decyduje ostatecznie Rada Unii na podstawie wniosku Komisji, a także po zasięgnięciu opinii Parlamentu Europejskiego. Ważną kwestią pozostaje też to, że wszystkie kraje UE zobowiązały się przystąpić do strefy euro. Wyłączona z tego obowiązku została jedynie Dania. Przynajmniej co dwa lata EBC i KE oceniają czy państwa spoza strefy euro są gotowe do wprowadzenia wspólnej waluty. Oczywiście nie jest to równoznaczne z tym, że dany kraj wykazuje chęć przystąpienia do eurozony.

Kryteria konwergencji – jakie warunki trzeba spełnić?

Tak zwane kryteria konwergencji pozwalają ocenić czy kandydat, wraz z przystąpieniem do strefy euro, nie narazi aktualnych członków na ryzyka ekonomiczne. Kryteria konwergencji podzielono na gospodarcze i prawne. Te pierwsze są następujące:

• stabilność cen, stopa inflacji może najwyżej o 1,5 pkt procentowego odchylać się od inflacji w trzech najstabilniejszych krajach strefy pod tym kątem,
• odpowiednia jakość finansów publicznych, deficyt budżetowy może wynieść najwyżej 3% PKB, a dług publiczny maksymalnie 60% PKB,
• stabilność kursu walutowego, kraj kandydujący musi uczestniczyć w mechanizmie ERM II, w tym czasie waluta danego kraju nie może wykazywać silnych wahań względem parytetu ERM II,
• ostatnim elementem jest stabilność stóp procentowych, które nie mogą być wyższe niż 2 punkty procentowe względem stóp 3 najstabilniejszych krajów członkowskich.

Jak dostać się do strefy euro? Teoria a praktyka

Mimo że wielu krajom, które już są członkami strefy euro, trudno byłoby w tej chwili spełnić te wymogi, to wciąż są one obowiązujące dla każdego nowego ochotnika i bez ich wypełnienia dołączenie do tego klubu nie jest możliwe. Przynajmniej w teorii. Okazuje się bowiem, że słowa „trzeba je bezwarunkowo spełnić” nie znaczą dla wszystkich tego samego. W 2001 roku zaproszenie dostały Austria, Belgia, Grecja i Włochy mające dług publiczny większy niż 60% PKB. Portugalia z kolei nie spełniała deficytu poniżej 3% PKB. Plan zakładał, że po ujednoliceniu stóp procentowych spadną zarówno koszty obsługi długu, jak i sam dług – to był przypadek Grecji. Poza tym spodziewano się poprawy konkurencyjności i rozwoju turystyki w krajach takich jak Portugalia. Czas pokazał, że było to błędne podejście. Bez pomocy włodarzy strefy euro np. Grecja zostałaby bankrutem, a pod znakiem zapytania stanęłoby istnienie całej eurozony.